Γ. Κεφαλάς - Ψηφιακό τέλος συναλλαγής (ΨΤΣ) vs Τέλος χαρτοσήμου (ΤΧ) – Οι βασικές διαφορές με βάση και την πρόσφατη Ε. 2094/2025

Legal insight

Δεκέμβριος 2025

Γιώργος Κεφαλάς, ΜΔΕ mult., MSc.

Περίληψη: Με τον ν. 5135/2024 θεσμοθετείται το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής (ΨΤΣ), με το οποίο αντικαταστάθηκε ο αναχρονιστικός πλέον θεσμός του Τέλους Χαρτοσήμου (ΤΧ), το οποίο επιβαλλόταν επί του εγγράφου με το οποίο καταρτιζόταν μία σύμβαση ή πράξη, αλλά και επί των εγγραφών στα λογιστικά βιβλία των επιχειρήσεων. Παρά το γεγονός ότι σε πολλά σημεία η ρύθμιση του ΨΤΣ δεν αποκλίνει από τις αντίστοιχες ρυθμίσεις που ίσχυαν αναφορικά με το ΤΧ, εντοπίζονται ορισμένες διαφορές σε επιμέρους πράξεις. Στο παρόν άρθρο παραθέτουμε τις πιο σημαντικές από αυτές τις αποκλίσεις στο πλαίσιο της δραστηριότητας μίας επιχείρησης. 

1. Εισαγωγή

Με τον νόμο 5135/2024 (άρθρα 3-33) ήλθε στη ζωή μας το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής (ΨΤΣ), προκειμένου να αντικαταστήσει το Τέλος Χαρτοσήμου (ΤΧ). Σύμφωνα με τις μεταβατικές διατάξεις του νόμου, το ΨΤΣ επιβάλλεται σε πράξεις, συμβάσεις και συναλλαγές που καταρτίζονται ή διενεργούνται μετά την 1η.12.2024, ενώ συναλλαγές που καταρτίζονται έως την 30η.11.2024 εξακολουθούν να επιβαρύνονται με ΤΧ. Συνεπώς, και ο προσδιορισμός του φόρου για τις τελευταίες αυτές συναλλαγές θα γίνει σύμφωνα με τις διατάξεις περί ΤΧ. Ακολούθως, οι διατάξεις των άρθρων 3-33 του ν. 5135/2024 κωδικοποιήθηκαν με τον νόμο 5177/2025, που αποτελεί πλέον τον Κώδικα Έμμεσων Φόρων. Οι διατάξεις για το ΨΤΣ βρίσκονται στα άρθρα 1-31 του ως άνω νόμου. Πρόσφατα δε εκδόθηκε και η Εγκύκλιος Ε. 2094/2025 «Παροχή διευκρινίσεων αναφορικά με την εφαρμογή του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 5177/2025».  

Ήδη σε προηγούμενο άρθρο μας έχουμε αναλύσει τις διαφορές που επέφερε ο νόμος για το ΨΤΣ επί δανείων, τρεχούμενων δοσοληπτικών λογαριασμών και καταθέσεων/αναλήψεων σε σχέση με όσα ίσχυαν υπό το καθεστώς του ΤΧ (βλ. εδώ).

Στο παρόν άρθρο εστιάζουμε στις διαφορές του ΨΤΣ σε σχέση προς το ΤΧ και παρουσιάζουμε σημαντικές πράξεις του εταιρικού και εν γένει επιχειρηματικού βίου, επί των οποίων επήλθαν μεταβολές με το ΨΤΣ. 

2. Σημαντικές μεταβολές που επέφερε το ΨΤΣ

•  Η μεγαλύτερη ίσως διαφορά του ΨΤΣ σε σχέση προς το ΤΧ συνίσταται στο γεγονός ότι δεν απαιτείται πλέον η σήμανση εγγράφου. Όπως αναφέρεται και στην Ε. 2094/2025: «Το Τέλος επιβάλλεται σε συναλλαγές/πράξεις, είτε αυτές καταρτίζονται εντύπως, είτε ηλεκτρονικά, είτε αποδεικνύονται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο».
•  Περαιτέρω, αίρεται πλέον η αρχή της εδαφικότητας, με την έννοια ότι δεν λαμβάνεται υπόψη για την επιβολή του ΨΤΣ ο τόπος κατάρτισης των εγγράφων. Το ΨΤΣ επιβάλλεται ανεξαρτήτως του τόπου όπου πραγματοποιήθηκε η συναλλαγή ή καταρτίστηκε ή εκτελέστηκε η σύμβαση, εφόσον ένας από τους συναλλασσόμενους έχει φορολογική κατοικία ή μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα (υπό τον όρο ότι η συναλλαγή συνδέεται με τη δραστηριότητα της μόνιμης εγκατάστασης).

Ακολούθως, παρατίθενται ορισμένες πράξεις/συναλλαγές, ως προς τον τρόπο φορολόγησης των οποίων επήλθαν σημαντικές αλλαγές με το ΨΤΣ από την 1η.12.2024 σε σχέση με τα ισχύοντα υπό το καθεστώς του ΤΧ.

•  Άφεση χρέους

Υπό το προγενέστερο καθεστώς, δεν οφειλόταν ΤΧ εφόσον η σχέση στην οποία αναφέρεται η σύμβαση άφεσης χρέους υπήχθη στο προσήκον αναλογικό ΤΧ ή απαλλάσσεται βάσει διάταξης νόμου από το ΤΧ ή υπάγεται σε καθεστώς ΦΠΑ ή οποιουδήποτε άλλου φόρου. Πλέον, υπό το νέο καθεστώς, επιβάλλεται ΨΤΣ αυτοτελώς στη σύμβαση άφεσης χρέους, δηλαδή, ακόμη και αν αφορά σε σχέση η οποία έχει υπαχθεί σε ΨΤΣ ή απαλλάσσεται νόμιμα από το ΨΤΣ ή υπάγεται σε καθεστώς ΦΠΑ ή οποιουδήποτε άλλου φόρου.

Παρεπόμενα σύμφωνα

• Υποθήκη

Υπό το καθεστώς του ΤΧ, επιβαλλόταν ΤΧ στην περίπτωση εγγραφής υποθήκης με τίτλο την ιδιωτική βούληση κατά τις ακόλουθες διακρίσεις:

α) εάν η υποθήκη συμφωνούταν με το ίδιο έγγραφο που καταρτιζόταν για την κύρια σύμβαση, στο παρεπόμενο σύμφωνο της υποθήκης δεν επιβαλλόταν ΤΧ, ωστόσο η κύρια σύμβαση υπαγόταν υποχρεωτικά σε αναλογικό ΤΧ 3,6%.

β) εάν η υποθήκη συμφωνούταν με διαφορετικό έγγραφο σε σχέση με την κύρια σύμβαση, στο παρεπόμενο σύμφωνο της υποθήκης επιβαλλόταν ΤΧ ίσο με τη διαφορά μεταξύ του ΤΧ 3,6% και του ΤΧ με το οποίο χαρτοσημάνθηκε η κύρια σύμβαση. Τελικώς, δηλαδή, για την κύρια σύμβαση που συνοδευόταν από εγγραφή προσημείωσης έπρεπε να καταβληθεί συνολικά ΤΧ ύψους 3,6%.

Πλέον, το παρεπόμενο σύμφωνο της υποθήκης υπόκειται σε ΨΤΣ 2,4% ή 3,6%, ανάλογα με το αντικείμενο της κύριας σύμβασης και μόνον εφόσον δεν έχει καταβληθεί το ΨΤΣ που αντιστοιχεί στην κύρια σύμβαση. Βάση υπολογισμού για τον υπολογισμό του ΨΤΣ είναι το αντικείμενο της κύριας σύμβασης (λ.χ. αν παραχωρείται δικαίωμα εγγραφής υποθήκης μέχρι του ποσού των 600.000,00 ευρώ για την εξασφάλιση απαίτησης από δάνειο ύψους 500.000,00 ευρώ, βάση υπολογισμού του ΨΤΣ θα είναι το ποσό των 500.000,00 ευρώ), εκτός αν η κύρια σύμβαση απαλλάσσεται από ΨΤΣ ή είναι εκτός του πεδίου εφαρμογής του ΨΤΣ, οπότε το παρεπόμενο σύμφωνο της υποθήκης δεν θα επιβαρύνεται με ΨΤΣ.

Ειδικά, όμως, στην περίπτωση εγγραφής υποθήκης ή τροπής προσημείωσης σε υποθήκη βάσει νόμου ή δικαστικής απόφασης, ο συντελεστής που εφαρμόζεται είναι 3,60% και οφείλεται ΨΤΣ σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα, δηλαδή, αν η αρχική σύμβαση ήταν υπαγόμενη σε ΨΤΣ και απαλλασσόταν αυτού ή υπαγόταν σε άλλον φόρο.

•  Ποινική ρήτρα και αρραβώνας

Δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ΨΤΣ η κατάπτωση των παρεπόμενων συμφώνων. Αντίθετα, υπό το καθεστώς του ΤΧ, τα παρεπόμενα σύμφωνα υπόκεινταν, σε περίπτωση κατάπτωσής τους, σε αναλογικό ΤΧ στην περίπτωση που και η κύρια σύμβαση υπέκειτο σε αναλογικό ΤΧ.

•  Αναδοχή χρέους και εκχώρηση απαίτησης

Η αναδοχή χρέους και η εκχώρηση απαίτησης υπόκεινται σε ΨΤΣ κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο ά. 13 του ν. 5177/2025. Μάλιστα, οι συμβάσεις αυτές, όπως ίσχυε και υπό το καθεστώς του ΤΧ, είναι αυτοτελείς και υπάγονται σε ΨΤΣ ανεξάρτητα από την προηγούμενη υπαγωγή ή μη ή την απαλλαγή του οικονομικού αντικειμένου αυτών σε ΨΤΣ ή ΦΠΑ ή άλλο φόρο. Σε περίπτωση, πάντως, που η αναδοχή χρέους ή η εκχώρηση απαίτησης γίνεται προς εξασφάλιση άλλης πράξης ή συναλλαγής αποτελεί παρεπόμενο σύμφωνο και, ως εκ τούτου, ισχύουν τα αναφερόμενα περί παρεπόμενων συμφώνων. Τέλος, όπως διευκρινίζεται στην Ε.2094/2025, σε ΨΤΣ εμπίπτει η στερητική αναδοχή χρέους, ενώ δεν εμπίπτει η σωρευτική ανάδοχη χρέους του ά. 477 ΑΚ.

•  Συμβιβασμός

Κατά τις διατάξεις του άρθρου 30 του Β.Δ. της 31.5.1919, το οφειλόμενο ΤΧ επί σύμβασης συμβιβασμού υπολογιζόταν επί του αρχικώς αξιούμενου και όχι επί του τελικώς καταβαλλόμενου ποσού βάσει της συμφωνίας συμβιβασμού. Πλέον, βάσει του άρθρου 14 παρ. 1 του ν. 5177/2025, το ΨΤΣ υπολογίζεται «επί του συμφωνούμενου ποσού, όταν με τη σύμβαση συμφωνείται χρηματικό ποσό που ο ένας συναλλασσόμενος οφείλει στον έτερο, στο πλαίσιο συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς». Αυτό επιβεβαιώνεται και από την Ε.2094/2025, όπου αναφέρεται ότι: «Υπολογίζεται επί του συμφωνούμενου ως οφειλόμενου ποσού και όχι επί του αρχικώς αξιούμενου ποσού της απαίτησης». Έτσι, υπό το νέο καθεστώς, μειώνεται η φορολογική επιβάρυνση στην περίπτωση της σύμβασης συμβιβασμού. Σε περίπτωση, πάντως, σύμβασης συμβιβασμού αμοιβαίων ανταπαιτήσεων, η κάθε πράξη συμβιβασμού για κάθε απαίτηση εξετάζεται ξεχωριστά. Υποκείμενος και υπόχρεος για την απόδοση του ΨΤΣ είναι ο οφειλέτης της συμβιβαζόμενης απαίτησης.

•  Συμψηφισμός

Στην περίπτωση του συμψηφισμού οφειλόταν ΤΧ με συντελεστή 3,6% ή 2,4%, ανάλογα με τις διακρίσεις του νόμου, στην περίπτωση που οι πράξεις από τις οποίες απέρρεαν οι εξοφλούμενες με τον συμψηφισμό απαιτήσεις συνιστούσαν μεν αντικείμενο του ΤΧ, ωστόσο δεν είχαν υπαχθεί νομίμως στο αναλογικό ΤΧ. Το ΤΧ υπολογιζόταν στο ποσό της κάθε μίας από τις συμψηφιζόμενες απαιτήσεις. Ο συμψηφισμός, πάντως, δεν προβλέπεται στις περιπτώσεις επιβολής του ΨΤΣ σύμφωνα με τον ν. 5177/2025, με αποτέλεσμα να μην υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω τέλους η πράξη του συμψηφισμού.

•  Έκδοση απογράφου

Στην περίπτωση της έκδοσης απογράφου δικαστικής απόφασης ή διαταγής πληρωμής, δεν οφειλόταν τέλος απογράφου (ΤΧ) σε περίπτωση που το αντίστοιχο ΤΧ είχε καταβληθεί κατά την κατάρτιση της συναλλαγής από την οποία προέκυψε η απαίτηση ή η συναλλαγή απαλλασσόταν από ΤΧ ή, τέλος, η συναλλαγή είχε υπαχθεί σε ΦΠΑ.

Αντίστοιχη διατύπωση απαντάται και στην Ε.2094/2025, όπου αναφέρεται σχετικά ότι: «Επισημαίνεται ότι η υπαγωγή του απογράφου ή η εξαίρεση αυτού από το Τέλος εξαρτάται από το εάν η κύρια σύμβαση συνεπεία της οποίας εκδίδεται το απόγραφο είχε υπαχθεί στο Τέλος ή σε τέλος χαρτοσήμου ή είχε νόμιμα απαλλαγεί ή είναι εκτός πεδίου του Τέλους ή υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής άλλου φόρου ή τέλους κατά τα οριζόμενα στην παρ. 3 του άρθρου 2».

Ωστόσο, ο νόμος φαίνεται να εξαιρεί πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, ορίζοντας το ά. 28 παρ. 2 ότι: «Δεν καταβάλλεται Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής για την έκδοση απογράφου, όταν ο εκτελεστός τίτλος αφορά: α) διαφορές επί συναλλαγματικών και γραμματίων εις διαταγή, β) διαφορές επί δανείων χορηγούμενων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, γ) απόφαση περί απόδοσης πράγματος, δ) επιδικασθείσα δικαστική δαπάνη».

Με βάση, πάντως, την ερμηνεία που δίνεται με την Ε. 2094/2025, εν τέλει η υπαγωγή ή μη της έκδοσης απογράφου σε ΨΤΣ θα εξαρτάται από το αν η κύρια σύμβαση, για την οποία εκδίδεται το απόγραφο, είχε υπαχθεί ή όχι σε ΨΤΣ ή ΤΧ ή είχε νόμιμα απαλλαγεί ή είναι εκτός πεδίου εφαρμογής του Τέλους.

•  Χρησιδάνειο

Η σύμβαση του χρησιδανείου υπέκειτο σε ΤΧ 3,6% ή 2,4%, κατά τις διατάξεις των άρθρων 13 παρ. 1α ή 15 παρ. 1α του ΚΤΧ, αντίστοιχα, ανάλογα με την ιδιότητα των συμβαλλομένων, εφόσον η σύμβαση καταρτιζόταν εγγράφως. Το ΤΧ υπολογιζόταν επί της αγοραίας (επί κινητών) ή της αντικειμενικής αξίας (επί ακινήτων), ενώ ειδικότερες προβλέψεις υπήρχαν αναλόγως του αν επρόκειτο για χρησιδάνειο ορισμένου ή αορίστου χρόνου.

Πλέον, υπό το νέο καθεστώς, το χρησιδάνειο δεν υπόκειται σε ΨΤΣ, καθώς η σύμβαση χρησιδανείου δεν αναφέρεται στον νόμο μεταξύ των πράξεων/συναλλαγών που υπόκειται σε ΨΤΣ. Αυτό διευκρινίζεται, άλλωστε, και στην εγκύκλιο Ε.2094/2025, όπου αναφέρεται ότι: «Περαιτέρω, διευκρινίζεται ότι από την 01/12/2024, εξαιρούνται του Τέλους σημαντικές συναλλαγές που επιβαρύνονταν με τέλος χαρτοσήμου, όπως ενδεικτικά: Το χρησιδάνειο […]».

•  Συμβατικοί τόκοι δανείων και πιστώσεων

Οι συμβατικοί τόκοι δανείων και πιστώσεων από 1.12.2024 υπάγονται στο πεδίο του Φ.Π.Α. και, ως εκ τούτου, απαλλάσσονται του ΨΤΣ. Συνεπώς, συμβατικοί τόκοι που προκύπτουν από δάνεια που έχουν συναφθεί μέχρι 30.11.2024 και εξοφλούνται μετά την 1η.12.2024 δεν επιβαρύνονται πλέον με ΤΧ και εξαιρούνται του ΨΤΣ. Κριτήριο, δηλαδή, όπως διευκρινίζεται και στην Ε. 2094/2025, για τη μη επιβολή ΨΤΣ είναι ο χρόνος εξόφλησης των τόκων. Αντίθετα, υπάγονται κανονικά στο ΨΤΣ οι τόκοι υπερημερίας, καθώς και οι νόμιμοι τόκοι (τόκοι που επιδικάζονται με απόφαση δικαστηρίου ή προκύπτουν από απόγραφα).

•  Λοιπές διαφορές μεταξύ ΨΤΣ και ΤΧ

3. Αντί επιλόγου